Η δικαστική συμπαράσταση αναφέρεται στον περιορισμό ή την αφαίρεση της νομικής ικανότητας ενηλίκων ατόμων μετά από απόφαση του δικαστηρίου. Για να θεσπιστεί δικαστική συμπαράσταση, πρέπει να πληρούνται αυστηρές προϋποθέσεις, όπως καθορίζονται από τον νόμο:
- Το άτομο πρέπει να μην είναι σε θέση να διαχειρίζεται μόνο του τις υποθέσεις του.
- Το άτομο πρέπει να απειλεί τον εαυτό του ή την οικογένειά του με κίνδυνο.
Με βάση τον νόμο, πρέπει να πρόκειται για άτομο χωρίς σταθερή προσωπικότητα και με περιορισμένες κοινωνικές δεξιότητες.
Η δικαστική συμπαράσταση διακρίνεται σε δύο είδη:
- Στερητική δικαστική συμπαράσταση: Σε αυτήν την περίπτωση, το δικαστήριο αποφασίζει ότι το άτομο είναι ανίκανο για όλες ή μερικές νομικές ενέργειες, ανάλογα με την περίπτωση.
- Επικουρική δικαστική συμπαράσταση: Σε αυτήν την περίπτωση, απαιτείται η συναίνεση του δικαστικού συμπαραστάτη για την εκτέλεση ορισμένων νομικών ενεργειών από το άτομο που υπόκειται σε δικαστική συμπαράσταση.
Οι λόγοι που οδηγούν στην έκδοση απόφασης για δικαστική συμπαράσταση περιλαμβάνουν την αδυναμία του ατόμου λόγω ψυχικής ή νοητικής διαταραχής ή σωματικής αναπηρίας, καθώς και τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει ο ίδιος ή η οικογένειά του λόγω των προβλημάτων που αντιμετωπίζει (π.χ., αυτοτραυματισμοί, επιθετικότητα, χρήση τοξικών ουσιών). Επιπλέον, η δικαστική συμπαράσταση μπορεί να εφαρμόζεται και σε ανήλικα άτομα, αν κρίνεται ότι, με βάση σοβαρές ενδείξεις, θα χρειάζονται δικαστική συμπαράσταση μετά την ενηλικίωσή τους.
Ωστόσο, να τοποθετηθεί ένας ανήλικος υπό τη δικαστική συμπαράσταση αναμφίβολα θεωρείται ένα ακραίο μέτρο. Γι’ αυτόν τον λόγο, ο νόμος το χειρίζεται ως μια εξαιρετική περίπτωση (ultimum fugitum), καθώς εξηγεί ότι το δικαστήριο δεν είναι υποχρεωμένο να εφαρμόσει αυτό το μέτρο, και ότι η ενεργοποίηση της δικαστικής συμπαράστασης γίνεται αυτόματα κατά την ενηλίκωση του ανήλικου. Σημαντικό είναι να τονιστεί ότι οι δύο βασικοί πυλώνες της διαμορφώνονται γύρω από την αρχή της προστασίας της προσωπικότητας του εν λόγω ατόμου και την αρχή της προστασίας του συμφέροντός του. Επομένως, ο νόμος εξισορροπεί την προσωπική ελευθερία του ατόμου με τον απαραίτητο περιορισμό της προς όφελος του ασθενούς, ώστε αυτός να μπορεί να οδηγήσει μια πιο εποικοδομητική ζωή, πρώτα για τον εαυτό του και έπειτα για την κοινωνία.
Συνολικά, η δικαστική συμπαράσταση αποτελεί ένα νομικό μέσο που προβλέπεται από τον νόμο για να προστατεύσει τους ανθρώπους που είτε αντιμετωπίζουν ασθένειες είτε έχουν ευάλωτη φύση που μπορεί να έχει επιζήμιες επιπτώσεις για αυτούς και τους προσεγγίσους τους, αποτρέποντας έτσι την καταστροφή και την πτώση τους.
